Skocz do zawartości
Zbrojnikowate.pl
  • Mechanizm obronny u kirysków, czyli wydzielanie toksyn


    PiotrSz

    Tekst: Piotr Szulada                    

    Rzeki Ameryki Południowej są pełne drapieżników żerujących na małych rybach, w tym na kiryskach. „Opancerzenie" nie zawsze w pełni chroni kiryski przed agresorami. Część gatunków ma naturalne ochronne ubarwienie oraz wykazuje zachowanie, które zabezpiecza je przed drapieżnikami (zastygają nieruchomo) - jednak nie jest to zjawisko powszechne. Innym mechanizmem obronnym, który niedawno odkryto, jest zdolność uwalniania toksyn w skrajnym stresie - ma to na celu powstrzymanie atakującego drapieżnika - niestety może to mieć też skutki śmiertelne dla kirysków.

                        W handlu rybami tropikalnymi, transportowanie i przemieszczanie może narażać ryby na długotrwały stres. Niektórzy doświadczyli tego zjawiska, kupując w sklepie kiryski. Gdy docierali do domu, okazywało się, że wszystkie ryby padły po drodze. Taką sytuację opisał w 2002 roku znakomity brytyjski akwarysta Ian Fuller (bardzo polecam jego stronę scotcat.com). Podczas targów akwarystycznych zaobserwował sytuację,   gdy zestresowana samica Corydoras sterbai uwolniła mętny śluz w okolicy skrzel. Ryby udało mu się uratować poprzez wymianę dużej części wody - kiryski w akwarium, gdzie to się stało, wróciły do normalnej dyspozycji.

                        Proces odłowu, pakowania i transportu może być bardzo stresujący dla ryb i w efekcie może wywoływać samozatrucie. Niektóre gatunki kirysków są znane z uwalniania obronnej wydzieliny. Skład chemiczny tych toksycznych wydzielin jest nieznany. Siła toksyn uwalnianych przez kiryski różni się w zależności od gatunku, ale mogą one być bardzo śmiertelne dla grupy ryb w małej torebce transportowanej. W swoim naturalnym środowisku kiryski po uwolnieniu toksyn opuszczają siedlisko, ale nie jest to możliwe w plastikowym worku. W rezultacie ryby są narażone na działanie własnych toksyn - zazwyczaj przestają oddychać i umierają w ciągu kilku minut.

    Analiza toksyn wytwarzanych przez kiryski za pomocą różnych testów i spektrometrii mas (1) potwierdziła, że ich wydzieliny składają się z wielu związków białkowych przypominających jad. Obecnie bada się skład chemiczny „jadu” u wielu gatunków kirysków. W połączeniu z poznaniem składu chemicznego produkowanych przez kiryski toksyn badana jest anatomiczna i histologiczna budowa gruczołów ją produkujących (analiza anatomiczna (2) i histologiczna (3). Przy zastosowaniu badań anatomicznych został znaleziony gruczoł w pobliżu otworu, z którego wydzielana toksyna może się uwalniać. Sprawdzana jest również zależność anatomiczna i histologiczna między gruczołami, a promieniami twardymi płetw piersiowych w celu oceny zdolności używania ich jako narzędzi służących do zatrucia innych ryb.

                        W praktyce akwarystycznej, aby wykluczyć samozatrucie, stosuje się często zabezpieczenie polegające na dodaniu na czas transportu do worka z kiryskami odrobiny węgla aktywnego. Nie zdarzyło mi się jeszcze, żeby tak przygotowane ryby nie przeżyły podróży.

                        Obecność gruczołów wydzielających trujące toksyny naukowo potwierdzono u Corydoras sterbai i Corydoras duplicareus, ale prawdopodobnie analogicznie występują także u innych gatunków.

     

    Przypisy:

    (1)    Spektrometria mas (MS, z ang. mass spectrometry) – technika analityczna zaliczana do metod spektroskopowych, której podstawą jest pomiar stosunku masy (m) do ładunku elektrycznego danego jonu (q). Jest metodą badania substancji za pomocą widma mas atomów i cząsteczek wchodzących w jej skład. Istota metody polega na tym, że zjonizowane atomy lub cząsteczki substancji są rozdzielane ze względu na wartość stosunku m/q i rejestrowane oddzielnie za pomocą spektrometru masowego. Z otrzymanego widma mas wyznacza się wartości mas oraz względną zawartość składników badanej substancji.

    (2)    Anatomia - nauka o budowie narządów i układów ciała, posługuje się metodami na poziomie makroskopowym. Skupia się na badaniu ukształtowania organizmu.

    (3)    Histologia - nauka o budowie, rozwoju i funkcjach tkanek, w przeciwieństwie do anatomii, zajmuje się badaniem mikroskopowej budowy ciała

    Dziękuję za konsultację merytoryczną Panu dr. Piotrowi Robakowskiemu, a za korektę polonistyczną Pani dr Ilonie Staroście.

    • Dzięki 4


    Opinie użytkowników

    Rekomendowane komentarze

    Michał Wolnik

    Napisano (edytowane)

    Pytanie: Uważasz że zagrożenie zatruciem występuje tylko przy dłuższych "podróżach" np. przy wysyłkach, czy również przy zakupie ryby w sklepie i transportowaniu jej do domu?

    Pozdrawiam!

    Edytowane przez Michał Wolnik
    literówki

    Podziel się komentarzem


    Odnośnik do komentarza
    Udostępnij na innych stronach
    Maciej Koczko

    Napisano

    Zawsze jest takie ryzyko , bo nawet podroz ze sklapu do domu to olrzymi stres dla ryby

    • Lubię 1

    Podziel się komentarzem


    Odnośnik do komentarza
    Udostępnij na innych stronach


    Jeśli chcesz dodać odpowiedź, zaloguj się lub zarejestruj nowe konto

    Jedynie zarejestrowani użytkownicy mogą komentować zawartość tej strony.

    Zarejestruj nowe konto

    Załóż nowe konto. To bardzo proste!

    Zarejestruj się

    Zaloguj się

    Posiadasz już konto? Zaloguj się poniżej.

    Zaloguj się

×

Powiadomienie o plikach cookie

Umieściliśmy na Twoim urządzeniu pliki cookie, aby pomóc Ci usprawnić przeglądanie strony. Możesz dostosować ustawienia plików cookie, w przeciwnym wypadku zakładamy, że wyrażasz na to zgodę.